Eklipzeak.

Eklipsea da, gorpu zeleste baten iluntasuna, beste gorpu zeleste batez produzitua. Eklipseak fenomeno astronomikoak dira.

Bi eklipse mota ikus daitezke: Ilargienak edota Ilargi eklipseak eta eguzkienak edota eguzki eklipseak. Ilargi eklipseak, gehien bat gertatzen dira Lurra, Eguzkiaren eta Ilargiaren artean agertzen denean eta bere itzala ilargia iluntzen du.

Eguzki eklipseak ordea, ilargia, eguzkiaren eta lurraren artean agertzen denean gertatzen dira. Ilargiaren itzala lurraren gainazalean proiektatzen da.

Bi diferentzia topa daitezke eklipse bakoitzean. Ilargi eklipsean adibidez, fenomeno objektiboa da, eta Eguzki eklipsea, ordea, fenomeno subjektiboa. Aurkitu daitekeen beste diferentzia garrantzitsu bat da, Ilargi eklipseak begirale guztientzat bakarrak eta berdinak direla. Eguzki eklipseak aldiz, ezberdinak dira tokiko ikusle bakoitzarentzat.
 

Ilargi eklipsean, Lurra, Eguzkiaz argituta, itzal luzatu bat proiektatzen du, kono itxurakoa.

Kono honen puntu guztietan, Eguzki argia guztiz iluna da. Kono hau inguratuz, Umbra deiturikoa, partzial itzalezko azalera bat aurkitzen da, penumbra izenekoa. Itzaldun konoaren luzera 1379200 km-takoa izan daiteke.

Ilargia itzal konoan guztiz sartzen denean ilargi eklipse totala gertatzen da. Zentroan sartzen bada, bi ordu ilunduko da. Zentroan sartzen ez bada ordean, fasearen epea txikiagoa izango da.

Ilargia, konoko itzalaren mugan bakarrik mugitzen bada, bere iluntasuna segundo batzuk iraun dezake.

Ilargi eklipse partziala gertatzen da, Ilargiaren parte bat bakarrik itzal konoan sartzen denean.

Ilargi eklipse bat, lurra hodei geruza trinko batez estalita dagoenean gertatzen bada, Ilargiaren azalera ikusezina egiten da fase osoan, argiaren errefrakzioa areagotzen bai da.

Historikoki, Lurraren lehen adierazpena, bere itzala Ilargian proiektatuta ikusterakoan izan zen.

Eguzki eklipsean, ilargi itzalaren luzera 367.000km - 379800-km aldatzen da.

Eguzki eklipse totala, ilargiaren itzala lurrara iristen denean gertatzen da. Itzalaren diametroa inoiz ez da 268,7 km baino handiagoa izatera heltzen.

Penumbraren zabalera edota eklipse partzialaren eremua lurraren azaleran 4800 km-takoa da gutxi gorabehera.

Ilargia, lurraren eta eguzkiaren artean igarotzen denean, bere itzala ez da Lurrera iristen. Momentu haietan eklipse anular bat dauka leku, eta ilargi disko beltzaren inguruan, eguzki diskoaren eraztun distiratsu bat agertzen da.

Eklipse erdi partzialean, Ilargiak ia guztiz estaltzen du eguzkia.

Eklipse batean, lurraren, ilargiaren eta eguzkiaren zentroak guztiz lerrokatuta daude baina Ilargia beti dago Eguzkia eta Lurra lotzen duen lerroaren hurbil.

Eklipseek historikoki garrantzia handia dute. Eklipse zaharrena Txinan gertatu zen 2103 k.a. urriaren 22an, hain zuzen. Eklipse honek His eta Ho-ren bizitzekin amaitu zuen, ez zekitelako denboraz aurreikusi.